• reverzibilna upala gušterače koja može biti blaga i očitovati se kao akutni intersticijski pankreatitis ili teška u obliku akutnog nekrotizirajućeg ili hemoragičnog pankreatitisa
• ako se ukloni uzrok upale, oporavi se i funkcija gušterače

EPIDEMIOLOGIJA

• relativno česta bolest (40-70 godina)
• nastaje naglo, nakon obilnog obroka i/ili nakon uzimanja velike količine alkohola (dani oko blagdana)

ETIOLOGIJA

• žučni kamenci (3x češće žene) ili alkoholizam (6x češće muškarci) uzrokuju akutni pankreatitis u više od 80% slučajeva
• u samo 5% pacijenata koji imaju žučni kamenac razviti će se akutni pankreatitis

PATOGENEZA

Tri su glavna razloga aktivacije enzima gušterače:

• začepljenje zajedničkih žučnih i gušteračnih vodova kamencima ili spazam Oddijeva sfinktera (uzrokovan alkoholom)

  • povišenje tlaka u glavnom gušteračnom vodu, zbog onemogućenosti otjecanja tekućine; enzimi se aktiviraju unutar gušterače (osim lipaze koja se izlučuje u aktivnom obliku)

• oštećenje acinarnih stanica

  • ishemija, alkohol ili virusna infekcija može uzrokovati aktivaciju enzima

• poremećaj unutarstaničnog transporta proenzima

  • može dovesti do spajanja zimogenih granula i hidrolitičkih enzima u lizosomima, sniženja pH te posljedičnu aktivaciju enzima

• aktivirani enzimi: tripsin, lipaza i amilaza oštećuju tkivo gušterače (oštećenjem stanica enzimi izlaze van gušterače - nekroza masnog tkiva, nekroza krvnih žila s trombozom i posljedična upala)
  • proteolitički enzimi (tripsin i elastaza) - nekroza krvnih žila (krvarenje), tripsin aktivira unutarnji put zgrušavanja aktivacijom prekalireina, kininogena i faktora XII što dovodi do tromboze
  • lipaza - nekroza okolnog masnog tkiva, razlaganje masti na glicerol i slobodne masne kiseline, masne kiseline s kalcijem stvaraju netopljive kalcijeve sapune (ako obilno - hipokalcemija)
  • amilaza - ne razara tkivo, bitan za dijagnostiku

PATOLOGIJA

MAKROSKOPSKI:

• pri blažim oblicima akutnog pankreatitisa gušterača zadržava svoj oblik, vidi se samo edem i točkasta krvarenja
• pri akutnom hemoragičnom pankreatitisu, umjesto gušterače, nalazi se nekroza i krvlju prožeta masa
• Bjelkastožuti plakovi se nalaze u gušteračnom tkivu, u okolnom masnom tkivu i mezenteriju (može se proširiti i na okolno debelo crijevo s razvojem ileusa, nekroze stijenke pa čak perforacije i stvaranje fistula)
• unutar peritonealne šupljine edem (blago zamućen, s masnim kapljicama, često i obilna krv)