• u većini je slučajeva adenokarcinom koji nastaje od izvodnih kanala gušterače te se zato naziva duktalnim adenokarcinomom

• acinarni karcinomi koji nastaju iz epitela acinusa su rijetki tumori

• treći po redu uzrok smrti od zloćudnih novotvorina

• osobe starije životne dobi (60-80 godina)

ETIOLOGIJA I PATOGENEZA

• učestaliji u pušača i onih u stanju kroničnog pankreatitisa i šećerne bolesti

• danas se smatra da karcinom nastaje iz lezija prekursora duktalnog epitela - pankreatična intraepitelna neoplazija (PanIN) (PanIN I - blaga displazija, PanIN II - umjerena dispalzija, PanIN III - teška displazija, karcinom in situ)

• geni:

  • KRAS - najčešće oštećeni onkogen karcinomu gušterače (kromosom 12p), aktiviran je točkastom mutacijom u 80-90% slučajeva, aktivacija transkripcijskih čimbenika
  • CDKNA/p16 - kritična uloga u regulaciji staničnog ciklusa, najčešće inaktivirani tumorsupresorski gen u ovoj bolesti (kromosom 9p), 95% slučajeva
  • SMAD4 - inaktivirani tumorsupresorski gen (kromosom 18q), zadaća mu je da zaustavlja rast i potiče apoptozu, 55% slučajeva
  • TP53 - najpoznatiji tumorsupresorski gen (kromosom 17p), potiče apoptozu, 50-70% slučajeva

• osim mutacije na navedenim genima, pri nastanku karcinoma mogu se naći nepravilnosti u metilaciji (hipermetilacija) te prejaka ekspresija gena

PATOLOGIJA

• najčešće smješten u glavi (60%)
• rastom karcinoma brzo dolazi do opstrukcije žučnih vodova te do pojave progredirajuće opstruktivne žutice s čestom dilatacijom žučnih vodova

MAKROSKOPSKI:

• raste izrazito infiltrativno, neoštro ograničen, golim okom se teško razaznaje od zdravog tkiva
• tkivo je tvrdo, sivo (obilje veziva) ili žućkasto (kolestaza) na prerezu, scirozni (tvrdi) tumori
• brzo se širi u retroperitoneum, stijenku dvanaesnika, prema slezeni, nadbubrežnim žlijezdama, želucu i debelom crijevu