<aside> 🏛️

Povijest

• Sir Percival Pott - učestali rak skrotuma u londonskih dimnjačara (mehanički prijenos čađe na prepone)
• Njemačka - povećana incidencija raka kože u radnika koji su izloženi katranu u tvornicama
• Japan - izazvali tumore kože u kunića utrljavanjem katrana
• otkriven glavni karcinogen u katranu - dibenzantracen </aside>

• kemijski karcinogeni:
  • policiklični ugljikovodici (aflatoksin B1 iz gljivice Aspergillus flavus)
  • aromatski amini
  • steroidni hormoni (estradiol)
  • citostatici (ciklofosfamid, nitrozoureja)
  • fungicidi i insekticidi
  • soli teških metala (niklov sulfat, kromov klorid)

• karcinogeni koji se vežu na DNA na mjestu kontakta (koža, usta) - direktni karcinogeni
• karcinogeni koji se prvo moraju metabolizirati u jetri - indirektni karcinogeni

• primjeri:
  • pušenje - policiklički ugljikovodici
    • direktno: karcinom pluća
    • indirektno: gušterača, mokraćni mjehur
  • aflatoksin B1
    • rak jetre
  • citostatici
    • liječenje limfoma > nastane leukemija

<aside> 💡

Amesov test

• test potencijala tvari za izazivanje mutacije u genomu Salmonellae typhimurium </aside>