• proces širenja tumorskih stanica s jednog mjesta na drugo mjesto
• predstavlja glavnu razliku između benignih i malignih tumora
• normalna tkiva sadržavaju mehanizme obrane od metastaza (samo najinvazivniji tumori uspiju)
  • inhibitor aktivatora plazminogena
  • tkivni inhibitor metaloproteinaza

PATOGENEZA

• kronologija metastatskog procesa:

<aside> <img src="/icons/circle-alternate_red.svg" alt="/icons/circle-alternate_red.svg" width="40px" />

Dodatno

(1) - ove stanice su:

• invazivnije (enzimi)
• mobilnije (pseudopodij)

(2) - karakteristika invazivnosti

(3) - litički enzimi + pseudopodij

• ameboidno kretanje
• aktivacija makrofaga
• enzimi:
  • matriks metaloproteinaza
    • kolagenaza tip IV (kolagen IV)
  • serinska proteaza
    • plazmin (laminin)

(4) - kretanje zbog gradijenta

• kisik
• hranjive tvari

(5) - razgradnja bazalne membrane krvne/limfne žile i provlačenje kroz endotel

• tumor + trombociti + faktori koagulacije = plivajuća nakupina (lakše prežive)

(6) - većina tumorskih stanica ne prežive u cirkualciji (dovoljna je samo jedna)

(7) - rast tumorskog tkiva na novom mjestu

</aside>

KLINIČKI OBLICI ŠIRENJA TUMORA

<aside> 🔴

Limfogene metastaze

• uglavnom karcinomi i melanomi
  • neki sarkomi (dojka)
• stanice ulaze u limfne žile te se zaustave u limfnim čvorovima i rastu
  • obično regionalni limfni čvorovi:
    • karcinom dojke > aksila
    • karcinom debelog crijeva > mezenterični
    • karcinom pluća > peribronhalni, medijastinalni

• injiciranjem boje u tumorsko tkivo možemo pratiti zahvaćenost limfnoga čvora te ga po potrebi bioptirati
• prvi limfni čvor koji drenira područje tumora - limfni čvor čuvar / sentinel

• stanice karcinoma želudca i probavnih oragan mogu ući u torakalni vod (lat. ductus thoracicus) > lijevi supraklavikularni limfni čvor (Virchowljev limfni čvor) </aside>

<aside> 🔴

Hematogene metastaze

• uglavnom sarkomi
  • nastaju na mjestima gdje ima više krvnih žila, nego limfnih (kost, mišić)
  • neki karcinomi (metastaze u jetru, pluća, mozak, kosti)
• ciljna mjesta tumora:
  • jetra - bogata metabolitima
  • pluća - dovod kisika
  • dojka > jajnik - hormoni

</aside>

<aside> 🔴

Metastaziranje implantacijom

• karcinomi jajnika ili gastrointestinalnog sustava
• karcinomi čije stanice izlučuju sluz > ispune cijelu šupljinu sa sluzi - pseudomiksom potrbušnice (lat. pseudomyxoma peritoeni)
  • serozni izljev > ascites </aside>

<aside> 🔴

Metastaziranje transplantacijom

• vrlo rijedak slučaj, znanstveni časopisi
• slučajno presađivanje tumora tokom kirurških zahvata </aside>

• za neke karcinome (prostata, gušterača) karakteristično je širenje uzduž ogranaka živaca (perineuralno) > intenzivna bol