Tipovi cijeljenja rane

• postoji:
  • cijeljenje primarnom (prvom) nakanom (lat. per primam intentionem)
  • cijeljenje sekundarnom (drugom) nakanom (lat. per secundam intentionem)

<aside> <img src="/icons/circle-alternate_red.svg" alt="/icons/circle-alternate_red.svg" width="40px" />

Cijeljenje primarnom intencijom

• čiste, neinficirane, kirurški obrađene rane
• glavni mehanizam > epitelna regeneracija
• ako se formira ožiljak, on je malen i nema velike kontrakcije tkiva
• incizijska rana se primarno ispuni ugruškom, koji se zamjenjuje granulacijskim tkivom koje biva prekriveno epitelom
• kronologija:
  • prvi dan (24h)
    • na rubovima rane se nalaze neutrofili; pojačana mitotička aktivnost bazalnih stanica epidermisa
  • drugi dan (24-48h)
    • epitelne stanice migriraju s rubova i proliferiraju unutar dermisa, luče komponente potrebne za stvaranje bazalne membrane
  • treći dan
    • makrofagi zamjenjuju neutrofile, granulacijsko tkivo
    • kolagena vlakna se nalaze na rubovima incizije, ali su okomito orijentirana i ne premoštavaju inciziju
    • epitelne stanice kontinuirano proliferiraju
  • peti dan
    • neovaskularizacija na vrhuncu
    • kolagena vlakna počinju premoštavati incizijski prostore
    • epidermis je sada već normalne debljine i pokazuje keratinizaciju
  • drugi tjedan
    • kolagen se akumulira i fibroblasti proliferiraju
    • leukocita, edema i povećane vaskularizacije gotovo da i nema
    • novostvorene krvne žile počinju polako regredirati
  • na kraju prvog mjeseca
    • ožiljak sadrži celularno vezivo, s tek naznačenim upalnim infiltratom, prekriveno normalnim epidermisom
    • kožna adneksa koja je uništena se ne oporavlja
    • čvrstoća i elastičnost ožiljka dolaze postupno </aside>

<aside> <img src="/icons/circle-alternate_red.svg" alt="/icons/circle-alternate_red.svg" width="40px" />

Cijeljenje sekundarnom intencijom

• kad je gubitak tkiva opsežniji, (apsces, ulceracija, ishemijski infarkt) cijeljenje je kompleksnije (kombinacija regeneracije i reparacije)

• upala je intenzivnija

• ima više granulacijskoga tkiva, dolazi do akumulacije ECM-a i formiranja velikog ožiljka

• dolazi do kontrakcije rane zahvaljujući miofibroblastima

• sekundarno se cijeljenje razlikuje od primarnoga:

  • veći ugrušak bogat fibrinom i fibronektinom
  • upala je intenzivnija (veći defekt tkiva), ima više nekrotičnog detritusa, više fibrina i eksudata koji se kasnije moraju ukloniti
  • koliko je opsežnije formirano granulacijsko tkivo, toliko je veći i ožiljak
  • postoji kontrakcija rane, nakon 6 tjedana veliki defekti kože smanje se za 5 – 10 % površine upravo zahvaljujući kontrakciji (miofibroblasti)

  

</aside>

Karakteristike obrađene rane

Čvrstoća rane

• dobro šivane rane imaju 70 % čvrstoće okolne kože
• kada se šavi odstrane nakon otprilike tjedan dana rana ima čvrstoću svega 10 % okolnoga tkiva
  • čvrstoća rapidno raste u sljedeća 4 tjedna
• tijekom sljedeća 2 mjeseca dolazi do remodeliranja kolagena
• nakon 3 mjeseca ozlijeđeno tkivo ima 70 – 80 % čvrstoće u odnosu na okolno tkivo

Fibroza parenhimalnih organa

• taloženje kolagena kod kroničnih bolesti ima isti mehanizam kao i formiranje ožiljka
• potrebno je postojanje perzistentnih štetnih podražaja (noksi):
  • infekcija, imunoreakcija i drugih uzroka
  • često se uzrok ne može identificirati (kao npr. u idiopatskoj plućnoj fibrozi)

Komplikacije u cijeljenju rane