- upala može nastati samo u živom organizmu, jer hemodinamičke i stanične promjene nužne za upalnu reakciju mogu nastati jedino u organizmu u kojem postoje mehanizmi regulacije krvotoka i distribucije leukocita
<aside>
<img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/0b1be599-0891-4d1e-b00f-43f5bd8cf207/8853002.webp" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/0b1be599-0891-4d1e-b00f-43f5bd8cf207/8853002.webp" width="40px" />
Vrućica
- povišena tjelesna temperatura
- ubrzava metabolizam > olakšava mobilizaciju upalnih stanica i protok krvi u zahvaćenu tkivu
- mikroorganizmi > makrofagi > endogeni pirogeni (IL-1, IL-6, TNF-α)
- IL-1 - stimulira sintezu prostaglandina u termoregulacijskom centru hipotalamusa (mijenja se regulacija temperature), IL-6 i TNF-α imaju slične učinke
- TNF-α - stimulira sintezu IL-1 u makrofagima
- TNF-α i IL-1 - stimuliraju sintezu IL-6 u jetri
- acetilsalicilna kiselina (inhibitori ciklooksigenaze) sprječava sintezu prostaglandina E2
- snizuje povišenu tjelesnu temperaturu
</aside>
<aside>
<img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/294b14e6-f558-41d7-ae36-99fffe157369/8853002.webp" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/294b14e6-f558-41d7-ae36-99fffe157369/8853002.webp" width="40px" />
Promjene u broju cirkulirajućih leukocita
-
reakcija tijela na bakterijske upale, a predstavlja povećani broj leukocita (najčešće neutrofila) u perifernoj krvi - leukocitoza
-
najvažniju ulogu u tome imaju IL-1 i TNF-α, koji imaju ulogu glasničkih molekula i stimuliraju oslobađanje leukocita iz koštane srži
- u početku se oslobađaju zreli neutrofili, nakon dugotrajne upale ovaj mehanizam se iscrpljuje te započinje oslobađanje nezrelih, nesegmentiranih leukocita iz koštane srži
-
znatno povećanje cirkulirajućih neutrofila - neutrofilija
-
povećan broj limfocita u krvi - limfocitoza
- kod virusnih upala (nema neutrofilije)
- kod specifičnih bakterijskih infekcija (npr. tuberkuloza)
-
povećan broj eozinofila u krvi - eozinofilija
- kod parazitskih infekcija (npr. trihinoza ili shistosomijaza)
-
smanjen broj leukocita u krvi - leukopenija
- kod iscrpljenih bolesnika bez odgovarajućeg upalnog odgovora
- kod nekih infekcija (npr. tifus)
-
smanjeni broj limfocita u krvi - limfopenija
- karakteristični nalaz u bolesnika s AIDS-om
</aside>
<aside>
<img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/f3e8e170-fe92-41c9-9be0-3532bb73d6a9/8853002.webp" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/f3e8e170-fe92-41c9-9be0-3532bb73d6a9/8853002.webp" width="40px" />
Biokemijske promjene u krvi
- makrofagi > citokini > jetra i drugi organi (piticanje ili kočenje sinteze pojedinih tvari)
- pozitivna (porast konc.) ili negativna (pad konc.) reakcija akutne faze
- kao odgvor na upalu u jetri se ubrzava sinteza proteina, najvažniji od njih je reaktivni C-protein (CRP)
- koncentracija CRP-a u plazmi najbolje korelira s vrijednošću sedimentacije eritrocita
REAKTANTI POZITIVNE AKUTNE FAZE:
- reaktivni C-protein
- α1-antitripsin
- haptoglobin
- fibrinogen
- serumski prekursor s amiloidom povezanog proteina
- α2-makroglobulin
REAKTANTI NEGATIVNE AKUTNE FAZE:
-
albumin
-
možemo izmjeriti koncentracije svih navedenih proteina, najčešće mjerimo CRP
-
promjena koncentracije plazmatskih bjelančevina najlakše se dokazuje mjerenjem sedimentacije krvi
- npr. fibrinogen se veže na eritrocite koji se povezuju i formiraju nakupine (tzv. rouleaux/rulo/ formacije) koje se talože brže od pojedinačnih eritrocita
</aside>
<aside>
<img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/d2f60fcf-a9fb-410e-9bb7-60d6e2f28a88/8853002.webp" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/d2f60fcf-a9fb-410e-9bb7-60d6e2f28a88/8853002.webp" width="40px" />
Hemodinamički poremećaji
- mnogi citokini, osobito TNF-α, uzrokuju dilataciju krvnih žila
- sistemna vazodilatacija u perifernoj cirkulaciji može rezultirati razvojem relativne hipovolemije, sve do šoka
- bakterijski toksini i različite tvari oslobođene iz upalnih stanica i razorenih stanica tkiva mogu aktivirati i koagulaciju krvi
- diseminirana intravaskularna koagulacija jedna je od najtežih promjena koje se razvijaju pri pri teškim upalama ili u šoku
</aside>
<aside>
<img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/a92c1efa-c19f-4bac-8e2a-6528d475c41b/8853002.webp" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c56d49ea-3679-4b89-8ac4-5883dfd1589c/a92c1efa-c19f-4bac-8e2a-6528d475c41b/8853002.webp" width="40px" />
Umor i konstitucionalni simptomi
- upala se očituje brojnim simptomima:
- slabost
- umor
- nespecifična bol mišića (mialgija)
- mučnina
- pospanost ili nesanica
- pri teškim upalnim stanjima može doći do različitih poremećaja svijesti (kemijski posrednici upale)
- makrofagi tijekom upale izlučuju brojne proupalne tvari koje djeluju lokalno, ali i sustavno
- citokini > centar za glad i žeđ - prolazna anoreksija
- kronična upala iscrpljuje cijeli organizam, te se postupno može razviti i kaheksija
- kronične upalne bolesti > supresija produkcije eritrocita - anemija kronične bolesti
</aside>
