Stanične reakcije (djelovanje stanica)

upalne promjene u krvožilnim stijenkama uvijek povezane s reakcijom cirkulirajućih upalnih stanica i upalnih stanica u tkivima
bez upalnih stanica organizam se ne može obraniti od infekcije (agranulocitoza > smrt)
stanične reakcije možemo podijeliti u nekoliko faza:
- Intravaskularne promjene
  - dolazi do marginalizacije leukocita u krvotoku, aktivacije leukocita i adhezije leukocita na endotel krvnih žila
- Transmigracija leukocita
  - leukociti izlaze iz krvnih žila u međustanični prostor
  - provlačenje kroz krvožilnu stijenku (dijapedezu) im omogućuje sposobnost ameboidnog kretanja
- Kemotaksija
  - usmjereno kretanje leukocita prema uzročnicima upale u međustaničnome prostoru
  - smjer kretanja određen je kemijskim gradijentom
- Fagocitoza bakterija

Intravaskularne promjene

u normalnim hemodinamičkim uvjetima krvne stanice su smještene u sredini krvne struje, periferni dio zauzima plazma (odijeljuje stanice od endotela)
prva faza upale - intravaskularna faza
- vazodilatacija > usporavanje protoka krvi > promjena položaja krvnih stanica
- neutrofili zauzimaju periferni položaj = približavaju se žilnim stijenkama - marginalizacija
  - završava uspostavljanjem direktnog odnosa između neutrofila i endotela
  - cirkulirajući leukociti imaju oblik kugle pa se mogu “kotrljati”
- kontakt s endotelom aktivira leukocite > nastaju promjene u njihovoj membrani > usporavanje kotrljanja po endotelu
- kada adhezijska sila postane jača od mehaničke sile koja pokreće leukocite oni se zaustavljaju - adhezija
- leukociti počnu mijenjati svoj sferični oblik i počinju se ameboidno kretati po endotelu
- adhezija i ameboidna preobrazba vode do transmigracije

normalni sastav membrana leukocita i endotela podrazumijeva anionske molekule koje njihovim površinama daju negativan naboj (odbijanje)
aktivacija leukocita i endotela poništava negativan naboj (privlačenje)

sposobnost adhezije temelji se na površinskoj ekspresiji kompleksnih glikoproteina koji se nazivaju selektinima
- ugljikohidrati koji vežu selektine nazivaju se adresini
adhezijski receptori pripadaju skupini:
- selektina
- integrina
- imunoglobulina
- glikoproteina nalik na mucin

Selektini (slabe, privremene veze)

L - selektini (leukociti)
- izraženi uvijek na površini leukocita (konstitucionalna ekspresija)
- omogućuje vezanje adresina endotelnih stanica
- oslobađa se s površine aktiviranih leukocita i pojavljuje se u plazmi (slobodan)
E - selektin (endotel)
- biva izražen samo tokom aktivacije citokinima ili bakterijskim LPS
- ne sudjeluju u ranim fazama upale (stanici treba neko vrijeme da ga proizvede)
- vežu se za ugljikohidratne ostatke na leukocitima
- pridonose regrutiranju leukocita na mjesto upale, sudjeluju u održavanju i pojačavanju upalne reakcije
P - selektin (trombocit)
- izražavaju ih trombociti i endotelne stanice
- biva izražen samo aktivacijom histaminom i/ili trombinom
- P-selektin i vWf su u endotelnim stanicama pohranjeni u strukturama nazvanim Weibel-Paladeova tjelešca

Integrini (snažne, dugotrajnije veze)

konstitucionalno su izraženi na površini svih leukocita
vežu se za proteine stanične membrane endotelnih stanica koji pripadaju grupi imunoglobulina, kao što su:
- VCAM - vascular cell adhesion molecule
- ICAM - intercellular adhesion molecule
upalni posrednici (IL-1 i TNF-α) povećavaju međusobni afinitet leukocita i endotelnih stanica
- djelovanje im je najizraženije na luminalnoj površini endotelnih stanica postkapilarnih venula
integrini leukocita vežu se i za:
- fibrilarne proteine izvanstaničnog matriksa (fibronektin ili kolagen)
- proteine bazalne membrane građene od laminina i kolagena tip IV
trombociti imaju izražen jedinstveni integrin (GpIIb/IIIa) koji sudjeluje u njihovoj agregaciji </aside>

nakon priljubljivanja za endotel, leukociti prolaze kroz krvožilnu stijenku - dijapedeza/transmigracija
- aktivan proces, omogućen formiranjem citoplazmatskih izdanaka, pseudopodija ili filopodija
- uvjeti potrebni za takvo kretanje uključuju zalihe energije, te kordinirane procese sinteze citoskeletnih vlakanca u staničnoj citoplazmi, promjena čvršćeg gel-stanja leukocitne citoplazme u tekuće, sol-stanje
prostor kroz koji se leukocit mora provući razgrađuje se brojnim enzimima:
- kolagenaze, elastaze i proteaze
istim načinom se odvija aktivno kretanje prema žarištu infekcije </aside>

neutrofili koji dospiju do bakterija u međustaničnom prostoru započinju baktericidni proces, zbiva se u tri faze:

leukociti imaju sposobnost nespecifične adhezije na bilo što
ako je bakterija opsonizirana fragemntima komplementa (C3b) ili imunoglobulinima adhezija je puno snažnija
aktivacija leukocita uvjetovana je aktivacijom fosfolipaze A2

vezanjem bakterijske stanice za membranske receptore leukocita aktivira se citoskeletni sustav - internalizacija
nastaje fagocitična vakuola pa degranulacija