- hematopoeza označava proces stvaranja krvnih stanica koji se zbiva u koštanoj srži, a čiji su produkt osim krvnih stanica i limfociti
<aside>
🟡
Hematopoeza
- medularna hematopoeza:
- novorođenčad - sve kosti
- odrasli (>25.) - aksijalne kosti (lubanja, sternum, rebra, kralježnica, zdjelica, epifize dugih kostiju)
- ekstramedularna hematopoeza
- jetra i slezena mogu ponovno postati hematopoetski organi u patološkim uvjetima
- nakon oštećenja koštane srži (primarna mijelofibroza)
- koštana srž:
- hematopoetske stanice
- stromalne stanice, fibrociti, makrofazi, stromalne dendritičke stanice, masne stanice
- sve krvne stanice potječu od zajedničke matične stanice - pluripotentna matična stanica
- diferencijacija u usmjerene matične stanice
</aside>
<aside>
🟡
Usmjerene matične stanice
- 0,05 % svih stanica koštane srži
- moguće ih je prepoznati samo imunohistokemijskim bojenjem
Mijeloidna matična stanica
- konačnom diferencijacijom dolazi do stvaranja:
- eritrocita
- trombocita
- neutrofilnih granulocita
- monocita/makrofaga
- eozinofilnih granulocita
- bazofilnih granulocita
- sazrijevanje eritrocita:
- praćeno smanjivanjem jezgre sve do nestanka (zreli eritrocit nema jezgru)
- citoplazma nakupljanjem hemoglobina prelazi iz plave u crvenu boju
- kada izgube jezgru u koštanoj srži ostanu 1-2 dana, u citoplazmi sadržavaju tračke citoplazmatske RNA - retikulociti
- mogu se naći u plazmi i u normalnim uvjetima (povišen broj znači patologiju)
Limfatična matična stanica
- konačnom diferencijacijom dolazi do stvaranja:
- limfociti T (+NK stanice)
- limfociti B (+plazma-stanice)
- limfociti B i T se ne razlikuju morfološki
- iznimka su plazma-stanice, centrociti, centroblasti
- razvojni oblici limfocita izgledaju isto, u procjeni sazrijevanja limfocita oslanjamo se na analizu antigena imunohistokemijskim bojenjem ili protočnim citometrom
- antigeni - CD biljezi (eng. cluster of differentiation)
</aside>
<aside>
🟡
Krv
- pri sumnji na hematološke bolesti u krvi se analizira:
- broj eritrocita, leukocita, trombocita, monocita
- karakteristike eritrocita
- volumen (MCV)
- količina hemoglobina u eritrocitu (MCHC, MCH)
- broj retikulocita
- raspon veličine eritrocita (eng. red blood-cell distribution width, RDW)
- karakteristike leukocita (DKS)
- broj neutrofila, eozinofila, bazofila
- dodatne pretrage:
- vrijednost sedimentacije eritrocita
- hematokrit
- koncentraciju vitamina B12 ili folata u serumu
- elektroforezu hemoglobina
- analizu željeza (feritin, željezo u serumu, TIBC)
- razina laktat dehidrogenaze
- analiza aspirata i biopsije koštane srži
</aside>
<aside>
🟡
Pregled koštane srži
- materijal za analizu koštane srži može se dobiti:
Citološka punkcija (aspiracija)
- uzorkovanje koštane srži tankom iglom iz stražnjeg dijela ilijačne kosti ili iz sternuma
- uzorak: stanice koštane srži
- analiza aspirata koštane srži omogućuje:
- procjenu broja stanica hematopoeze i njihovog odnosa (granulopoeza:eritropoeza = 1,5-3:1) te broja pojedinih razvojnih oblika
- analizu sazrijevanja jezgre i citoplazme stanica
- ispitivanje prisutnosti i količine željeza (u eritroblastima, siderofagima i ekstracelularnog)
- prisutnost stranih atipičnih stanica
Biopsija kosti
- uzorkovanje koštane srži Jamshidi-iglom iz ilijačne kosti
- uzorak: tkivo koštane srži i koštane trabekule
- analiza bioptata koštane srži omogućuje:
- procjenu celularnosti (odnos stanica hematopoeze i masnih stanica)
- utvrđivanje arhitekture koštane srži
- prisutnost i broj limfocita i plazma-stanica
- utvrđivanje prisutnosti i količine vezivnoga tkiva
- dokazivanje prisutnosti stranih i atipičnih stanica
</aside>
<aside>
🟡
</aside>